In dit artikel bespreken we hoe een paard zijn lichaam afkoelt, hoe een paard zweet, hoe je hittestress kunt herkennen, welke maatregelen je kunt nemen om je paard comfortabel en gezond te houden tijdens de warmste dagen van het jaar. Veel leesplezier!
Hoe koelt een paard zijn lichaam af?
Paarden zijn van nature goed uitgerust om met warmte om te gaan, dankzij verschillende fysiologische processen die hen helpen om overtollige lichaamswarmte kwijt te raken. De belangrijkste manieren waarop een paard zijn lichaam afkoelt zijn:
1. Zweten: zweten is de belangrijkste manier waarop een paard afkoelt, vooral tijdens inspanning. Door zweet te produceren, dat vervolgens van de huid verdampt, kan een paard effectief warmte afvoeren. Dit proces werkt het beste in een omgeving met een lage luchtvochtigheid, waar het zweet snel kan verdampen.
2. Verhoogde ademhaling: paarden ademen sneller wanneer ze het warm hebben, wat helpt om warmte via de luchtwegen kwijt te raken. Dit proces, ook wel thermische ventilatie genoemd, stelt paarden in staat om warmte door uitademing af te voeren.
3. Bloedcirculatie: wanneer een paard oververhit raakt, verwijden de bloedvaten net onder de huid om meer bloed naar het huidoppervlak te brengen. Hierdoor kan warmte makkelijker van het bloed naar de buitenlucht worden afgevoerd. Dit mechanisme werkt goed wanneer er luchtbeweging is, zoals een briesje of ventilator, die de warmte van de huid helpt verdrijven.
4. Gedragsaanpassingen: paarden hebben ook aangeboren gedragingen die helpen bij het afkoelen. Ze zoeken schaduw op, verminderen hun activiteit, en drinken meer water om hun lichaamstemperatuur op peil te houden.
Hoewel paarden in staat zijn om hun lichaam op deze manieren te koelen, kunnen extreme hitte, hoge luchtvochtigheid en intense fysieke inspanning hun natuurlijke afkoelingsmechanismen overweldigen, wat het risico op hittestress verhoogt.
Hoe zweet een paard eigenlijk?
Paarden zweten op een vergelijkbare manier als mensen, maar er zijn enkele belangrijke verschillen. Paarden hebben zweetklieren die verspreid zijn over hun hele lichaam. Wanneer de temperatuur stijgt of als een paard fysieke inspanning levert, begint het lichaam te zweten om af te koelen. Het zweet verdampt van de huid, wat helpt om de lichaamstemperatuur te verlagen. Echter, in vergelijking met mensen hebben een paarden een andere verhouding lichaamsmassa vs. huidoppervlak. Mensen kunnen warmte sneller afvoeren door middel van zweten in vergelijking met paarden.
Daarnaast bevat paardenzweet een hogere concentratie elektrolyten, zoals natrium, kalium en chloride, dan menselijk zweet. Dit betekent dat paarden niet alleen water verliezen als ze zweten, maar ook essentiële mineralen die nodig zijn voor een goede spierfunctie en hydratatie.
Herken je symptomen van hittestress bij je paard? Neem meteen contact op met je dierenarts!
Hittestress is een aandoening die optreedt wanneer een paard moeite heeft om zijn lichaamstemperatuur binnen veilige grenzen te houden. De volgende tekenen kunnen erop wijzen dat je paard last heeft van hittestress:
1. Overmatig zweten of zelfs helemaal niet zweten: hoewel zweten een normaal koelmechanisme is, kan overmatig zweten zonder afkoeling een teken zijn van hittestress. Aan de andere kant is het net zo belangrijk om op te letten wanneer een paard helemaal niet zweettijdens warme dagen of inspanning, een aandoening die bekend staat als anhidrose. Anhidrose is een ernstige aandoening waarbij een paard niet in staat is om te zweten, wat betekent dat het lichaam niet effectief kan afkoelen. Dit kan snel leiden tot oververhitting en hitte-uitputting. Als je merkt dat je paard geen zweet produceert onder omstandigheden waarin dat normaal zou zijn, is het cruciaal om onmiddellijk een dierenarts in te schakelen.
2. Snelle ademhaling en verhoogde hartslag: een paard dat moeite heeft met afkoelen, kan sneller gaan ademen en een verhoogde hartslag krijgen, zelfs in rust.
Het normale hartslagritme van een gezond paard in rust varieert meestal tussen de 28 en 44 slagen per minuut (bpm). Dit kan echter iets variëren afhankelijk van factoren zoals de leeftijd, het ras, de fysieke conditie en het temperament van het paard.
• Volwassen paarden: gemiddeld ligt de hartslag van een volwassen paard in rust meestal tussen de 28 en 40 bpm.
• Veulens: bij jonge veulens kan de rusthartslag hoger liggen, variërend van 70 tot 100 bpm in de eerste dagen na de geboorte, waarna deze geleidelijk afneemt naarmate het veulen ouder wordt.
• Atletische paarden: sportpaarden die in uitstekende fysieke conditie verkeren, kunnen aan de onderkant van het normale bereik zitten of zelfs iets daaronder.
3. Lethargie en zwakte: als een paard minder actief wordt, traag reageert of lijkt te wankelen, kan dit duiden op hittestress.
4. Donkere, geconcentreerde urine of weinig urineren: dit kan wijzen op uitdroging.
5. Verhoogde rectale temperatuur: een normale rectale temperatuur bij een paard ligt tussen 37,5°C en 38,5°C. Temperaturen boven de 39°C kunnen wijzen op oververhitting.
6. Verminderde eetlust en dorst: paarden met hittestress kunnen minder gaan eten of drinken, wat hun toestand verergert.
7. Verkleuring van het tandvlees: daar de kleur van het tandvlees van je paar te observeren tijdens dagen met normale temperatuur kan je tijdens een hittegolf afwijkende kleur herkennen.
Donkerroze of rood tandvlees kan wijzen op oververhitting en mogelijk zelfs hitte-uitputting. Het lichaam van het paard probeert de verhoogde lichaamstemperatuur te compenseren door meer bloed naar het oppervlak te sturen, wat resulteert in een donkerdere kleur. Bleek of wit tandvlees kan duiden op ernstige uitdroging of shock, wat betekent dat het paard onvoldoende doorbloeding heeft, mogelijk door hittegerelateerde problemen.
Als je vermoedt dat je paard last heeft van ernstige hittestress, is het belangrijk om snel te handelen. Koel je paard onmiddellijk af met koel water en neem zo snel mogelijk contact op met je dierenarts als je symptomen zoals een hoge rectale temperatuur, ernstige lethargie, onvastheid, of andere alarmerende tekenen waarneemt.
Tips om hittestress te voorkomen
✓ Vers en koel water: zorg ervoor dat je paard altijd toegang heeft tot vers en koel drinkwater. Paarden kunnen enkele tientallen liters water per dag drinken bij warm weer. Voeg indien nodig elektrolyten toe aan het drinkwater om het verlies door zweten te compenseren.
✓ Schaduwrijke plekken: zorg ervoor dat je paard altijd toegang heeft tot een schaduwrijke plek, of dat nu in een schuilstal, onder bomen of een afdak is. Schaduw helpt de omgevingstemperatuur te verlagen en voorkomt directe blootstelling aan de zon.
✓ Beperk inspanning: probeer lichamelijke inspanning tijdens de heetste uren van de dag (meestal tussen 12:00 en 16:00) te vermijden. Als je moet rijden of trainen, doe dit dan vroeg in de ochtend of later in de avond wanneer het koeler is.
✓ Koel je paard af: na inspanning kun je je paard helpen afkoelen door het af te spoelen met koel (maar niet ijskoud) water, vooral op de borst, nek en benen.
✓ Ventilatie: zorg voor goede ventilatie in de stal of paddock om de luchtcirculatie te bevorderen. Een ventilator kan helpen om de lucht te laten circuleren en de temperatuur te verlagen.
✓ Zoutblok of elektrolyten: bied je paard een zoutblok aan om de elektrolytenbalans op peil te houden. Overweeg ook een elektrolytensupplement als je paard zwaar heeft gezweet.
✓ Let op voeding: voeding speelt een rol in de thermoregulatie van paarden. Vermijd zware krachtvoermaaltijden in de warmste delen van de dag, omdat de vertering ervan extra warmte kan genereren.
Het managen van de gezondheid en het welzijn van je paard tijdens de warmste dagen van het jaar is essentieel, vooral voor sportpaarden die actief zijn in het wedstrijdseizoen. Door te begrijpen hoe je paard zijn lichaam afkoelt, hoe het zweet en hoe je hittestress kunt herkennen, ben je beter in staat om de juiste maatregelen te nemen om je paard comfortabel en gezond te houden.
Bij Actifyt hopen we dat deze informatie paardeneigenaren inspireert om de best mogelijke zorg te bieden aan hun geliefde viervoeters. Door goed hittemanagement toe te passen en gerichte ondersteuning te bieden, kun je ervoor zorgen dat je paard in topconditie blijft, zelfs tijdens de meest uitdagende zomerdagen. Samen kunnen we ervoor zorgen dat je paard gelukkig, gezond en klaar voor elke uitdaging blijft, ongeacht het seizoen!
