Hallo Géraldine! Kun je jezelf even kort voorstellen en iets vertellen over je achtergrond en expertise als bit & bridle fitter voor paarden?
“In mijn vroege carrière was bit & bridle fitting nog weinig bekend. Er werd weliswaar een hoofdstel aangemeten, maar er werd geen rekening gehouden met de invloeden van het bit en hoofdstel op de biomechanica van het paard.”
Intussen ben ik meer dan twintig jaar actief in de paardensector. Ik heb verschillende professionele opleidingen gevolgd, waaronder gebitsverzorging voor paarden, dewelke mijn specialiteit als bit & bridle fitter vervolledigen.
In mijn vroege carrière was bit & bridle fitting weinig bekend. Er werd weliswaar een hoofdstel aangemeten, maar er werd geen rekening gehouden met de invloeden van bit en hoofdstel op de biomechanica van het paard. Daar ligt voor mij net de focus.
Wat is bit fitting juist en waarom is het nuttig om een advies in te winnen van een professional alvorens naar de ruitershop te gaan en een bit in te kopen?
“Ik vergelijk het met schoenen passen.”
Bit fitting is goed en nuttig voor ieder paard. Vele mensen denken dat het niet van belang is als ze op recreatief niveau rijden, maar niets is minder waar.
Ik vergelijk het altijd met schoenen passen. Je kan onmogelijk schoenen kopen voor iemand anders. Je kan misschien wel weten dat het maat 38 moet zijn, maar je kan er nooit zeker van zijn dat ze goed zullen passen.
Als we naar de ruitershop gaan kijken we naar kwaliteit en uiterlijk van het materiaal. Dat zal uiteindelijk bepalen met welk hoofdstel je naar huis gaat. Maar, er zijn vele aspecten die je hierdoor over het hoofd riskeert te zien. Zo kan de pasvorm eerder klein of groot uitvallen.
Tegenwoordig vinden we meer en meer anatomisch gevormde materialen, maar hierdoor zijn de vormen juist zeer specifiek. Dat kan ervoor zorgen dat het ergens rond het hoofd van je paard net wat minder goed past. Het past of het past niet.
Idem dito voor het bit. Het kan de maat van je paard zijn, maar hoe zal het liggen in de mond van je paard? Geeft het veel druk of geeft het weinig druk? Hoe zal je paard erop reageren? En dit nog maar enkel de ‘statische’ aspecten.
Wanneer het paard in beweging komt zien we pas het effect van het bit op de biomechanica. In beweging zijn er nl. verschillende drukpunten te onderscheiden, zowel in de mond als op het hoofd. Ieder paard reageert anders op die drukpunten.
Hoe het paard reageert is overigens ook afhankelijk van de ruiter en het doel van het rijden. Gaat het om onderhoud of opbouw van spieren en conditie, revalidatie of iets anders? Ook dat zal meespelen in de keuze van een bit.
Tegenwoordig is het moeilijk voor de ruiter om een bit te kiezen. Vroeger was er gewoon veel minder keuze. Als je vandaag naar de ruitershop gaat, sta je voor een hele muur vol soorten en maten. Kies maar uit.
Wat kunnen paardeneigenaren van een consult verwachten?
“Een zeer belangrijk aspect is de relatie en balans tussen ruiter en paard. Wat zijn de verwachtingen?”
Ik begin met een anamnese, wat een verhaal van paard én ruiter is. Dat betekent dat ik eerst allerhande vragen zal stellen over het paard. Zo schets ik de situatie en breng ik de aandachtspunten naar boven. Het verleden van het paard is daarbij ook van belang. Misschien heeft het paard ooit wel een ongeluk gehad wat van invloed kan zijn. Een zeer belangrijk aspect is de relatie tussen ruiter en paard. Wat zijn de verwachtingen? Ook dit geeft heel veel nuttige informatie.
Vervolgens voer ik een check up uit bij het paard in stilstand. De mond is hier uiteraard van belang maar ik neem de gehele conformatie van het lichaam in beschouwing. Hoe het gesteld is met de spieren en of er bepaalde gevoeligheden spelen.
Dan kijken we naar het huidige materiaal waarmee het paard gereden of gelongeerd wordt. Nu is het zaak om op te sporen waar zich mogelijke problemen stellen. Sommige mensen hebben net het paard gekocht en hebben nog geen materiaal. Anderen hebben het paard al vijftien jaar en hebben al van alles geprobeerd. Iedere casus is anders.
Als het om een rijpaard gaat, laat ik de ruiter rijden. In eerste instantie met het huidige materiaal om te evalueren hoe het paard daarop reageert in de normale omstandigheden. Als er video’s beschikbaar zijn van bijvoorbeeld een paard dat op wedstrijd gaat kijk ik daar ook graag naar om te evalueren hoe het paard zich daar gedraagt.
Als het paard jong is en pas gestart wordt in het rijden, gebeurt alles in stand. Dat zijn soms jonge paarden die voor de aller eerste keer een bit in de mond krijgen. Ze tonen vaak al zeer snel of het hun bevalt of niet. Als ik zie dat ze een paniekreactie vertonen, op het bit beginnen te bijten of hun tong erover proberen te halen, dan is het betreffende bit geen match en onderzoek ik verder.
Welke gedragingen bij het paard kunnen erop wijzen dat je best een consult inroept in verband met het bit en het hoofdstel?
“Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat één op drie sportpaarden te maken krijgt met bitletsels. Dat zijn er best veel.”
Wacht vooral niet tot de problemen zich stellen. Daar hamer ik op. Je kan beter voorkomen dan genezen. Het kan natuurlijk zijn dat je een paard gekocht hebt wat al bitletsels in de mond heeft. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat één op drie sportpaarden te maken krijgt met bitletsels. Dat zijn er best veel.
Gedragingen zoals de tong over het bit halen, tong naar buiten duwen, mond opsperren, het bit ontwijken tijdens het optomen, te zwaar zijn in de hand tijdens het rijden, enz. Het kunnen allemaal tekenen zijn van een niet goed passend hoofdstel of bit.
Schudden met het hoofd, vaak niezen, hol maken van de rug, het hoofd in de lucht houden en moeite met verzameling zijn ook zaken die erop kunnen wijzen dat het materiaal niet goed past.
Soms is de klacht niet oorspronkelijk toe te wijzen aan het al dan niet passen van het materiaal. De vraag van de kip of het ei. Sommige paarden bijvoorbeeld trekken de rug hol omwille van pijn of kreupelheid in het lichaam.
Zijn er bepaalde belemmeringen in het bewegingsapparaat die we kunnen waarnemen? Waar in het lichaam kunnen we die waarnemen?
“Paarden die de tong naar achter trekken, en die het contact tussen het bit en de tong vermijden, krijgen te kampen met zuurstoftekort.”
Ik haalde al verschillende zaken aan, maar denk ook aan verzuring. Paarden die de tong naar buiten duwen krijgen te kampen met zuurstoftekort. De trachea wordt belemmerd en daardoor mindert de zuurstoftoevoer in het lichaam. Deze paarden zijn sneller vermoeid en verkrampen makkelijker. Dat heeft natuurlijk een grote invloed op de bewegingskwaliteit van de nek, hals, rug, achterhand en zelfs de voorhand van het paard.
Welke tip geef je mee aan ruiters die bitloos rijden in verband met het hoofdstel?
“Soms komen ruiters bij mij met de wens om naast rijden met bit ook bitloos te kunnen rijden.”
Kies het juiste systeem voor jouw paard. Is je paard nooit met bit gereden of wil je overschakelen naar bitloos rijden? Denk na over hoe je bitloos wil rijden met je paard. Ga je springen, dressuur rijden, is het een mix van beiden, enz. Al deze factoren spelen een rol in je keuze.
Soms komen ruiters bij mij met de wens om naast rijden met bit ook bitloos te kunnen rijden. Ze willen bijvoorbeeld graag wandelingen maken met bitloos hoofdstel en daarnaast ook dressuurmatig rijden met bit om wat meer naar de aanleuning toe te kunnen werken.
Is het kiezen van een geschikt bit en hoofdstel iets wat je één keer doet voor je paard of kan het zijn dat je in de loop der tijd moet bijsturen?
“Het hoofd is pas volledig volgroeid rond zevenjarige leeftijd. Het gebit verandert doorheen de levensjaren”
Een hoofdstel en bit passen is niet iets wat je maar één keer doet in het leven van je paard. Het hoofd is pas volledig volgroeid rond zevenjarige leeftijd. Het gebit verandert doorheen de levensjaren. Dus wat misschien goed was op een bepaalde leeftijd of in ene bepaalde situatie kan later niet meer passend zijn.
Bij jonge paarden die nog niet volgroeid zijn schakel je best op meer regelmatige basis een consult in.
Voor paarden die gerevalideerd zijn van een blessure is het raadzaam om een consult te vragen wanneer ze terug in beweging komen. Idem dito voor een merrie die een veulen heeft gekregen. Ook hier beweegt het lichaam nu anders dan voor de dracht.
Bij paarden die gerevalideerd zijn van gebitsproblemen, bijvoorbeeld een tandfractuur, of bij paarden die een bepaalde pathologie in de mond gehad hebben is het absoluut zaak om een consult te vragen.
Bit & Bridle fitting is geen ‘one shot’.
Welke eigenschappen van een bit en een hoofdstel wil je als paardeneigenaar zeker kennen?
“Controleer regelmatig of je bit nog proper en in goede staat is. Een versleten bit heeft scherpe randjes en vuilophoping.”
De basis is kijken hoe het bit in de paardenmond ligt. Blijft te tong op de plaats, ligt het bit goed in het midden. Lijkt logisch maar niet alle paarden hebben een symmetrische schedel. Drukpunten aan de frontriem en het kopstuk herkennen is wat mij betreft ook basiskennis. De frontriem mag niet te klein zijn en het kopstuk mag niet drukken achter de oren. Check dit voor je rijdt. Controleer regelmatig of je bit nog proper en in goede staat is. Een versleten bit heeft scherpe randjes en vuilophoping.
Ruiters zijn bij mij zeer welkom met vragen hierover.
Wat is het in bit fitting waar jij voldoening in vindt?
“Als het materiaal niet past dan zijn er frustraties langs beide kanten en gaat het vertrouwen verloren”
Als paard en ruiter tevreden zijn, dan zie je dat meteen. Als het materiaal niet past dan zijn er frustraties langs beide kanten en gaat het vertrouwen verloren. Als ik na een sessie zie dat paard en ruiter ontspannen samenwerken en gelukkig zijn in wat ze doen geeft mij dat zeer veel voldoening.
Wat is tot hiertoe jouw meest bijzondere bit fitting geweest? Kan je ons daar wat meer over vertellen?
“Als je kan samenwerken met zadelpasser, osteopaat en trainer en je ziet dat alles samenkomt in een blij paard en een blije ruiter, geeft dat een bijzonder gevoel”
Dat zijn er meerdere! Soms zie ik paarden met enorme trauma’s die bij een nieuwe eigenaar komen. Die eigenaar wil alles goed doen, maar wat het paard heeft opgelopen blijft in zijn geheugen. Meestal herken je dit soort trauma’s aan grote letsels in de mond of op de neus. Die beelden wis je zelf ook niet zomaar uit je geheugen. Het is indrukwekkend hoe getraumatiseerde paarden reageren. In het begin kunnen ze heel veel angst en stress vertonen, maar naarmate de sessie vordert merk je wel dat deze paarden zich meer ontspannen, alsof het besef er is dat ik er ben om hen te begrijpen en te helpen.
Aan de andere kant zie ik de prestaties soms ook enorm verbeteren na het aanpassen van het bit en/of het hoofdstel. Als je kan samenwerken met de zadelpasser osteopaat en trainer en je ziet dat alles samenkomt in een blij paard en een blije ruiter, geeft dat een bijzonder gevoel.
Jij hebt onze Actifyt Joint getest. Vanwaar de keuze en hoe heb je het resultaat ervaren?
“Op vijftienjarige leeftijd kwam hij bij mij en merkte ik op dat hij problemen had met gewrichtsstijfheid.”
Ik heb Actifyt Joint gegeven aan een van mijn eigen paarden. In het verleden was hij ingezet binnen de toeristische sector voor wandelingen en trektochten. Op vijftienjarige leeftijd kwam hij bij mij en merkte ik op dat hij problemen had met gewrichtsstijfheid. Het kraakte overal een beetje. Met Actifyt Joint en osteopathiebehandeling kon hij soepeler bewegen.
Hoe zie jij de synergie tussen bit & bridle fitting en ondersteuning met voedingssupplementen?
“Vele paarden hebben spanningen in de kaakgewrichten.”
Het kan elkaar zeker versterken. Vele paarden hebben spanningen in de kaakgewrichten, wat mij terugbrengt bij Actifyt Joint. Vaak is dit gelinkt met bit en hoofdstel. Na een bitfit sessie en het losmaken van de kaak kan je extra ondersteunen en comfort bieden met een supplement.
Zijn er nog andere synergiën die jij belangrijk vindt tussen Bit & Bridle fitting en paardenmanagement?
“Eerder preventief dan curatief werken vormt voor mij het belangrijkste aspect.”
Onderlinge samenwerking tussen verschillende experten vormt de sleutel. Medisch onderzoek en behandeling waar nodig, zadelpassen, fysiotherapie, bit & bridle fitting, ruitertraining, paardentraining, gebitsverzorging, hoefverzorging, voeding, huisvesting, enz. Alles moet ‘goed passen’.
Vaak zie je dat de ruiter al een team rond zich heeft, maar nog geen bit & bridle fitter, hoewel ook deze expertise een niet te missen schakel vormt binnen het management.
Als iedereen goed samenwerkt voorkom je meer problemen dan dat je er moet oplossen. Eerder preventief dan curatief werken vormt voor mij het belangrijkste aspect van het management rond het houden van paarden.
Hoe zie jij de toekomst als het gaat om het gezond houden van een paard voor paardeneigenaren? Welke aspecten horen daar volgens jou zeker bij?
“Experten moeten de kennis onderling meer samenbrengen en actief gaan aanbieden.”
Ik denk dat er op dit moment nog te weinig kennis is over management van paarden. Ook zie ik informatie passeren op sociale media die helaas niet steeds correct is. Dus er is aan de ene kant te veel informatie en aan de andere kant te weinig. Experten moeten de kennis onderling meer samenbrengen en actief gaan aanbieden aan de ruiter.
Extremen zijn nooit goed. Soms wil men het paard, met beste intenties van dien, 24u in een buitenomgeving houden, maar waar dat voor het desbetreffende paard eigenlijk een stressfactor vormt. Je kan natuurlijk zeggen dat dit beter is dan 24u op stal staan, maar dat is dan weer het andere extreme. Er is niets zwart-wit bij de paarden. Ieder paard moet gezien worden als individu en op jouw paard zijn of haar individuele noden stem je jouw management af.
Bedankt om dit met ons te delen, Géraldine. Onze lezers worden weer een stukje wijzer! Mochten ze nog vragen hebben voor jou of je graag inschakelen voor een consult, waar kunnen ze terecht?
Ik ben bereikbaar via mijn website, e-mail, SMS of telefonisch. Alle contactinfo is terug te vinden op Equibitfit - Géraldine Vandevenne - Equine bit, bridle and bitless fitter
